Zorgtoeslag mislopen: hoe vaak gebeurt dat en hoe komt dat?
Op 6 juni presenteerde het demissionaire kabinet het nieuwe Nationaal Programma Armoede en Schulden. Een belangrijk doel van dit plan is om ervoor te zorgen dat mensen gebruikmaken van de hulp waar ze recht op hebben. Bijvoorbeeld toeslagen, zoals de zorgtoeslag.
In het Nationaal Programma Armoede en Schulden staat dat het voor iedereen duidelijk en makkelijk moet zijn om te zien op welke regelingen en hulp ze recht hebben. Maar hoe vaak gebeurt het eigenlijk dat mensen geen zorgtoeslag aanvragen, terwijl ze er wél recht op hebben? En waarom doen ze dat niet?
679.000 personen vragen geen zorgtoeslag aan
In maart van dit jaar, publiceerde het Centraal Planbureau hun onderzoek Onbenut recht: het niet-gebruik van huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Uit dit onderzoek blijkt dat in 2021 ruim 1 miljard euro aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget niet is aangevraagd, terwijl er wel recht op was. Vooral onder zelfstandigen en net-gepensioneerden is de groep die geen gebruik maakt van toeslagen relatief groot. Onder bijstandsgerechtigden is dit aandeel juist relatief klein. Als we alleen kijken naar zorgtoeslag, zien we dat 679.000 personen er geen gebruik van maken. Een stijging van ruim 100.000 personen ten opzichte van 2018.
Angst voor terugvorderingen
Het CPB onderzocht niet waarom mensen geen toeslagen aanvragen. Olaf Simonse deed dit in zijn promotieonderzoek naar financiële stress en niet-gebruik van voorzieningen wel. Uit de interviews afgenomen voor zijn onderzoek Financial Stress by Design bleek dat mensen weinig vertrouwen hadden in de overheid in het algemeen, en de Belastingdienst in het bijzonder. En dat een belangrijke reden om geen toeslagen aan te vragen de angst voor terugvorderingen was.
Dienst Toeslagen als schuldeiser
Deze angst is niet geheel ongegrond. Volgens het CBS hadden 200.000 mensen in 2024 een betalingsachterstand bij Dienst Toeslagen. Dit gaat om ruim een kwart van alle 747.560 huishoudens met problematische schulden.
Voorlichtingscampagnes en proactief benaderen
Om niet-gebruik tegen te gaan, zet het Nationaal Programma Armoede en Schulden in op voorlichtingscampagnes en initiatieven als de Voorzieningenwijzer en de Potjescheck van Geldfit om mensen te wijzen op en ondersteunen bij het aanvragen van toeslagen. Daarnaast wordt aan een wetsvoorstel gewerkt om mensen proactief te kunnen benaderen om hen te wijzen op hun rechten op toeslagen. Bij al deze initiatieven is het van belang dat er voldoende aandacht is voor het tijdig doorgeven van wijzigingen in het inkomen.