Ombudsthema Tussen wal en schip in de premieschuld
Sinds eind 2023 neemt het aantal mensen in de Regeling Betalingsachterstand Zorgpremie weer toe. Steeds meer mensen leven in armoede en raken verstrikt in een vicieuze cirkel van betalingsachterstanden, mede door de hoge bestuursrechtelijke premie en externe financiële druk.
Verdwaald in regels en procedures
Onvoldoende communicatie, verwarrende informatie en ingewikkelde procedures versterken het probleem. Verzekerden met betalingsachterstanden weten vaak niet welke bedragen er openstaan, bij wie en onder welk dossiernummer. Ook de gevolgen van aan- en afmelding bij het CAK zijn onvoldoende duidelijk.
Gert-Jan Heinsman
Manager voorlichting
Wat gaat er mis? De signalen.
Sinds het laatste kwartaal van 2023 stijgt het aantal mensen in de Regeling Betalingsachterstand Zorgpremie (voorheen: Wanbetalersregeling). Het CPB rapporteert een toename van het aantal mensen dat in armoede leeft.
Ook bij SKGZ komen veel vragen binnen van consumenten die moeite hebben om uit de Regeling Betalingsachterstand Zorgpremie te komen. De bestuursrechtelijke premie is hoger dan de reguliere premie, waardoor financiële ruimte verder afneemt. Mensen raken in een vicieuze cirkel. De financiële druk wordt verder vergroot door externe factoren zoals de afschaffing van de energietoeslag.
Daarnaast zijn er signalen van gebrekkige communicatie tussen partijen, verwarrende informatie en complexe betalingsprocedures.
Vermoedelijke oorzaken
Voor mensen die onder de bestuursrechtelijke premie vallen, is het vaak moeilijk om hier weer uit te komen. In de praktijk zien we dat dit niet alleen komt door persoonlijke omstandigheden, maar ook door knelpunten in het systeem zelf.
Hoge bestuursrechtelijke premie
Deze ligt boven de reguliere premie en verkleint de financiële ruimte van verzekerden.
Onvoldoende afstemming tussen betrokken partijen
Betalingen worden niet eenduidig verwerkt en partijen communiceren onvoldoende met elkaar. Hierdoor kan een regeling bij één partij onvoldoende zijn om tot volledige afmelding te leiden.
Onvolledige of onduidelijke informatievoorziening
Verzekerden weten vaak niet welke bedragen er openstaan, bij wie en onder welk dossiernummer. Ook de gevolgen van aan- en afmelding bij het CAK zijn onvoldoende duidelijk.
Gebrekkige administratie
Verzekerden worden niet of te laat afgemeld bij het CAK, waardoor de bestuursrechtelijke premie blijft doorlopen.
Complexe start betalingsregeling
Bij aanvang moeten twee betalingen tegelijk worden gedaan (laatste CAK-premie en eerste termijn plus premie bij de zorgverzekeraar), wat niet altijd haalbaar is.
Geen duurzame betalingsregelingen
Verzekerden zijn vaak niet in staat om een realistische regeling te treffen of begrijpen de consequenties ervan onvoldoende.
Stress en beperkt overzicht
Door stress daalt het zogeheten doe-vermogen van mensen, wat het lastig maakt om overzicht te houden en regie te voeren.
Oplossingsrichtingen en handelingsperspectief
In de praktijk lopen veel mensen vast in het systeem van de bestuursrechtelijke premie. Niet alleen bij het afmelden, maar ook bij het starten van een regeling, het begrijpen van hun situatie of het contact met verschillende partijen. Deze knelpunten vragen om structurele verbeteringen. De volgende voorstellen kunnen bijdragen aan meer duidelijkheid, betere samenwerking en een realistischere ondersteuning van verzekerden:
Eén centrale verantwoordelijke partij
Wijs een systeemverantwoordelijke aan die de regie voert over het hele dossier. Zo ontstaat er overzicht en duidelijkheid, ook als meerdere partijen betrokken zijn.
Helder en volledig overzicht voor de verzekerde
Voorzie de verzekerde van een duidelijk totaaloverzicht van openstaande bedragen, uitgesplitst per partij en met bijbehorende dossiernummers.
Schriftelijke bevestiging van afspraken
Leg afspraken over betalingsregelingen altijd schriftelijk vast. Dit voorkomt misverstanden en zorgt voor transparantie.
Duidelijke uitleg over aan- en afmelding bij het CAK
Geef informatie over wat (af)melding precies inhoudt, wanneer afmelding ingaat en wat de gevolgen zijn bij het niet nakomen van afspraken – inclusief de mogelijkheid van terugwerkende kracht.
Vereenvoudig de ‘klantreis’
Maak procedures begrijpelijker en minder belastend. Houd bij het ontwerp van het proces rekening met de stress en beperkte mentale ruimte van mensen met financiële problemen.
Betere samenwerking en communicatie tussen partijen
Zorg dat partijen informatie delen en hun aanpak afstemmen. Dat voorkomt dat de verzekerde klem komt te zitten tussen verschillende instanties of stappen dubbel moet zetten.
Ondernomen acties en resultaten
SKGZ is actief betrokken bij het verbeteren van de situatie rond mensen in de Regeling Betalingsachterstand Zorgpremie en heeft de volgende stappen gezet:
Deelname aan werkgroepen
SKGZ levert expertise in de ‘wanbetalers’-werkgroep van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en in de werkgroep ‘Evaluatie wanbetalersregeling’ met het CAK.
Werkbezoeken aan zorgverzekeraars
SKGZ bezoekt debiteurenafdelingen om inzicht te krijgen in de huidige werkwijze.
Contact met de Rechtspraak
Er is contact met rechtbanken die speciale zittingen organiseren over premiezaken. SKGZ wil graag meer inzicht in deze procedures en zoekt samenwerking met penvoerders.
Erkenning voor maatwerk
Veel zorgverzekeraars erkennen inmiddels het belang van maatwerkoplossingen bij betalingsproblemen.
Inzicht in het klantperspectief
Er is groeiende erkenning dat het inzicht in het perspectief van de wanbetaler nog beperkt is. De SKGZ pleit voor meer aandacht voor de mens achter de schuld en de impact van financiële stress op gezondheid en gedrag.